Przewodnik po typach cery – część 1: cera dojrzała

Wraz z tym artykułem rozpoczynamy serię artykułów, które będą poświęcone różnym typom cery i sposobom jej pielęgnacji. Zanim jednak przejdziemy do sedna tematu, pozwólcie, że krótko omówimy, czym w ogóle jest skóra i jak doszło do podziału na różne jej typy. Dowiesz się również jaka jest cera dojrzała. Zaczynamy!

Skóra jest największym organem naszego ciała. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej oraz tkanki podskórnej. Naskórek, będący najbardziej zewnętrzną warstwą skóry, dzięki swojej gęstej strukturze zapobiega utracie wody z organizmu i zabezpiecza organizm przed przedostawaniem się substancji oraz mikroorganizmów z zewnątrz. Ponadto, skóra aktywnie uczestniczy w procesach metabolicznych, immunologicznych, termoregulacji oraz utrzymaniu równowagi wodno – elektrolitowej. Doskonale odzwierciedla kondycję oraz stan zdrowotny naszego organizmu. Warto o nią dbać, by jak najdłużej zachować ją w dobrej kondycji, gdyż nie tylko warunkuje nasz wygląd, ale także może być źródłem dużej pewności siebie.

W latach 30. XX wieku Helena Rubinstein zainspirowana tajemnicami skóry oraz jej różnorodnością wprowadziła pojęcie różnych rodzajów cery. Wyróżniła cerę: suchą, tłusta, normalną i mieszaną. Współcześnie jednak już wiemy, że tradycyjny podział skóry na tylko cztery podstawowe typy jest niewystarczający. Prawdą jest, że rodzajów cery jest znacznie więcej, a każda skóra składa się z różnych typów, co czyni ją unikatową. Typem omawianym w tym artykule jest cera dojrzała.

Cera dojrzała

Proces starzenia się organizmu stanowi nieunikniony i naturalny przebieg, obejmujący zarówno aspekty biologiczne, jak i psychologiczne. Jest to sekwencja stopniowych zmian zachodzących w czasie, prowadzących do spowolnienia aktywności biologicznej komórek organizmu oraz procesów regeneracyjnych.

Możemy wyodrębnić trzy kategorie procesów starzenia skóry:

• • starzenie wewnętrzne, związane z upływem czasu i menopauzą;
  • starzenie zewnętrzne, wynikające z przyczyn środowiskowych tj. dymu papierosowego, zanieczyszczenia powietrza czy promieniowania UV;
  • starzenie mimiczne, związane z aktywnością mięśni twarzy.

Starzenie się skóry rozpoczyna się już około 25 – 30 roku życia. Ma indywidualny charakter i przebieg, często niezgodny z wiekiem metrykalnym. Występuje kilka teorii dotyczących mechanizmów procesu starzenia się organizmu:

• • teoria genowa – tempo i charakter procesu starzenia się zależą od genów obecnych w DNA jądrzastych komórek skóry;
  • teoria ograniczonej liczby podziałów komórki – komórki posiadają zdolność do ograniczonej liczby podziałów, zanim w końcu ulegają apoptozie (naturalna, zaprogramowana genetycznie śmierć komórki). Im bardziej zbliżają się do tego ograniczenia, tym bardziej wykazują oznaki procesu starzenia się;
  • teoria błonowa – zwiększenie ilości lipidów, a zmniejszenie wody w błonie komórkowej, co prowadzi do osłabienia zdolności transportu substancji przez błonę komórkową;
  • teoria mitochondrialna – mitochondria stanowią struktury wewnątrzkomórkowe, czyli organella, które wytwarzają energię dla całego organizmu. Ich kluczowym produktem energetycznym jest cząsteczka znana jako adenozynotrójfosforan (ATP). ATP umożliwia nasze codzienne funkcjonowanie, ponieważ każda nasza aktywność wymaga dostarczenia energii z tej właśnie cząsteczki. Wraz z upływem lat wydajność mitochondriów maleje, a ich liczba ulega zmniejszeniu;
  • teoria zaburzeń białkowych – w miarę starzenia się, zdolność do syntezy białek spada o około 20–80%, co prowadzi do osłabienia efektywności funkcjonowania organizmu.

Starzenie wewnętrzne

W okresie menopauzy obserwuje się wyraźny spadek poziomu hormonów, zwłaszcza estrogenów, który znacznie przyspiesza proces naturalnego starzenia się skóry. Ilość podziałów komórkowych maleje, a proces powstawania i przechodzenia keratynocytów (komórek naskórka) przez różne warstwy naskórka wyraźnie zwalnia, przez co skóra staje się cieńsza. Ponadto liczba włókien kolagenowych i sprężystych znacząco spada, w związku z czym skóra traci jędrność a także zaczynają pojawiać się zmarszczki.

Spadek hormonów wpływa także na gorszy proces zatrzymywania wody w naskórku, skutkiem czego, skóra staje się przesuszona. Oprócz tego w okresie menopauzy często pojawiają się zmiany rumieniowe, które mogą być następstwem rozwoju trądziku różowatego.

Starzenie zewnętrzne

Niewłaściwa dieta, tryb życia oraz negatywny wpływ środowiska, w szczególności długotrwałe oddziaływanie promieniowania UV, prowadzą do tworzenia się wolnych rodników. Uszkadzają one zarówno błony komórkowe, jak i materiał genetyczny komórek, co w rezultacie nasila procesy starzenia się skóry.

Promieniowanie UVB działa na powierzchnię skóry, docierając tylko do naskórka. Powoduje jego uszkodzenie oraz nadmierne rogowacenie, wywołuje stany zapalne skóry (tzw. efekt “poparzenia”). Działa również jako czynnik mutagenny, kancerogenny i genotoksyczny, wywołując uszkodzenia na poziomie DNA.

W przypadku promieniowania UVA o dłuższej długości fali, przenika ono do głębszych warstw skóry właściwej, co skutkuje uszkodzeniem włókien kolagenu i elastyny oraz struktur naczyń krwionośnych. Jest to główna przyczyna reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych. Promieniowanie UVA przyczynia się do egzogennego starzenia się skóry, wykazuje działanie mutagenne i kancerogenne.

Starzenie mimiczne

Stałe kurczenie się i rozkurczanie skóry właściwej jest spowodowane ciągłymi ruchami mięśni twarzy. Wraz z upływem czasu linie powtarzających się ekspresji stają się zauważalne, co prowadzi do formowania pierwszych zmarszczek na twarzy.

Aż 54 mięśnie mimiczne twarzy posiadają wystarczającą siłę, by naciągać skórę w taki sposób, że z biegiem lat powodują zmiany w warstwie naskórka. Obszary twarzy szczególnie narażone na ten proces to: okolice oczu, czoła, obszar między brwiami, a także region w okolicach nosa i ust. Związek tych zmarszczek z anatomią twarzy jest bezpośredni i stały. Napięcia mięśni przenoszą się na skórę, która napinana w kierunku prostopadłym do mięśnia, tworzy linie na powierzchni skóry, ułożone dokładnie w tym samym kierunku.

Codzienne uśmiechanie się, marszczenie czoła, mrużenie oczu i inne ruchy stanowią element mimiki ekspresyjnej, która towarzyszy każdej osobie w życiu codziennym i odzwierciedla jej osobowość. Niestety, ta mimika aktywuje mechanizm powstawania pierwszych zmarszczek.

Niesiony przez nas materiał genetyczny, który dziedziczymy po przodkach, definiuje w dużej mierze proces starzenia się skóry. Jednak nie jesteśmy całkowicie pozbawieni kontroli nad funkcjonowaniem naszego organizmu. W przypadku starzenia się skóry mamy możliwość wpływania na ten proces i podejmowania działań zapobiegawczych. Choć nie jesteśmy w stanie go całkowicie zatrzymać, możemy go spowolnić. Efektywna pielęgnacja skóry odgrywa tu istotną rolę. W dziedzinie kosmetologii wyróżnia się cztery główne aspekty: antyoksydacja, nawilżanie skóry, odnowa naskórka oraz ochrona przeciwsłoneczna.

Antyoksydanty

Antyoksydanty, znane również jako przeciwutleniacze, eliminują nadmiar wolnych rodników (aktywne, nieustabilizowane cząsteczki chemiczne, posiadające wolny elektron, chcące się ustabilizować, z różnymi strukturami w naszej skórze, niszcząc je) z organizmu, co w rezultacie opóźnia procesy starzenia i przeciwdziała rozwojowi chorób cywilizacyjnych.

Jeżeli komponujecie własne produkty kosmetyczne, czy to tzw. sprzedażowe, czy też DIY (domowe), skorzystajcie z takich surowców jak:

Witamina C pod różną postacią, nie tylko sam kwas askorbinowy jest świetnym antyoksydantem, ale równie jego lipofilowa forma tetraizopalmitynian askorbylu, wodno-rozpuszczalny glukozyd askorbylu, aktywna forma SAP lub MAP C (Sodium Ascorbyl Phosphate lub Magnesium Ascorbyl Phosphate). Kwas askorbinowy korzystnie wpływa na równowagę stresu oksydacyjnego, eliminując nadmiar wolnych rodników. Wykazuje zdolność do przeciwdziałania powstawaniu nowotworów skóry, w tym czerniaka. Witamina C sprzyja właściwej produkcji kolagenu typu, a także wzmacnia barierę ochronną skóry. Dodatkowo, wygładza koloryt skóry i zmniejsza widoczność przebarwień. Działa korzystnie na proces regeneracji skóry, przyspieszając gojenie się ran.

Dobrym rozwiązaniem będzie również wykorzystanie kwasu alfa liponowego (rozpuszczalny w tłuszczach), jest jednym z najsilniejszych związków przeciw wolno rodnikowych. Nie należy łączyć go ze zbytnią ilością cukrów w formulacji z uwagi na jego redukujący charakter (rozpada się). Wasza skóra podziękuje Wam za ten wybór, ponieważ już niewielka jego ilość wspierać będzie nie tylko proces „wymiatania” wolnych rodników, ale również wspomoże procesy regeneracji naskórka.

Nie zapominajmy o witaminie E, czy to w postaci octanu tokoferylu lub miksu naturalnych tokoferoli, która sprzyja poprawie struktury, elastyczności i miękkości skóry. Wpływa na przyspieszenie procesów syntezy kolagenu i elastyny, co z kolei opóźnia tworzenie się zmarszczek. Regeneruje, redukuje przebarwienia a także ma wpływ na nawilżenie skóry.

witamina A – zwana także retinolem, normalizuje proces keratynizacji naskórka, pobudza keratynocyty do różnicowania, wpływa na wytwarzanie nowych włókien kolagenowych i glikozaminoglikanów, oraz hamuje aktywność enzymów degradujących kolagen i elastynę. Pomimo licznych zalet i potwierdzonej skuteczności działania, retinol stosowany w kosmetykach posiada pewne niedogodności. Jest niestabilny, reaguje na temperaturę i światło słoneczne, a także może powodować podrażnienia i zwiększać wrażliwość skóry. Polecamy zdecydowanie łagodniejszą formę witaminy A w postaci palmitynianu retinylu, przy której minimalizujemy efekt foto wrażliwości.

Możesz sięgnąć również po takie surowce jak kofeina, tauryna czy ekstrakty z Paulinii guarany. Nie tylko wspomogą proces antyoksydacyjny ale wniosą dodatkowo nieco „energii” w funkcjonowanie Twoich barier skórnych. Ożywią naskórek, zadbają o naczynka, opuchlizny, naturalny koloryt skóry. Zastanów się też nad surowcami, bogatymi w związki fenolowe, ogólnie kawa, herbata, owoce (granat, jabłko, truskawka, śliwka, grejfrut). Będą one wskazane, zwłaszcza przy cerze dojrzałej. Z powyższych produktów wybieraj głównie ekstrakty i surowce wodne takie jak hydrolat, ekstrakt wodno-glicerynowy lub wodno-glikolowy, czy świeży napar.

Nawilżanie skóry

Przywrócenie właściwej równowagi wodnej stanowi kluczowy element w utrzymaniu funkcji fizjologicznych skóry i jest uznawane za główny czynnik pielęgnacyjny w procesie przeciwdziałania starzeniu się. Nie tylko wpływa to na wygląd skóry, lecz także na jej zdolności jako bariery ochronnej. Odpowiedni poziom nawilżenia zależy od zachowania proporcji dostarczania wody przez skórę właściwą i jej utraty przez naskórek. Utrzymanie właściwego nawilżenia jest osiągalne dzięki zastosowaniu kosmetyków nawilżających. Ich funkcją jest nie tylko dostarczenie wody do skóry, ale również ograniczenie jej straty przez wzmocnienie naturalnych barier ochronnych. Skuteczne kosmetyki nawilżające powinny zawierać substancje higroskopijne, które potrafią związywać się w przestrzeniach międzykomórkowych. Kosmetyki te powinny tworzyć delikatną warstwę na powierzchni skóry, która ogranicza utratę wody. Do typowych substancji humektywnych zaliczyć możemy: glicerynę, propanediol, erytrytol, sorbitol, ksylitol, miód, izomalt, maltodekstrynę, inulinę, alginian sodu, pantenol, niacynamid, kwas hialuronowy. Każdy z tych surowców działać będzie albo na poziomie wewnętrznych warstw naskórka lub na powierzchni warstwy rogowej tworząc tzw. „film wodny” ograniczający TEWL (Transepidermal Water Loss).

Prócz typowych humektantów (nawilżaczy) wyróżniamy jeszcze składniki okluzyjne. Tworzą one tłuszczową lub woskową otulinę warstwy rogowej ograniczając tym samym utratę wody. Dodatkowo pełnią funkcję ochronną i zmiękczającą naskórek. Skorzystajcie z wosków roślinnych, kwasu palmitynowego/stearynowego lub ich zestryfikowanych form (alkohol cetylowy, cetearylowy, behenylowy). Dołóżcie do formulacji kosmetycznej oleje roślinne z wysoką zawartością kwasu oleinowego (orzechy laskowe, oliwa, słodki migdał, moringa, śliwka, makadamia czy brzoskwinia).

Działania odnawiające skórę

Okres odnowy naskórka oznacza fazę, w której młode komórki, zwane keratynocytami, przechodzą z warstwy podstawnej naskórka na powierzchnię, tworząc warstwę rogową naskórka. Między 20 a 25 rokiem życia, czas odnowy naskórka trwa około 21 – 28 dni. Oznacza to, że w ciągu miesiąca skóra praktycznie wymienia swoją warstwę zewnętrzną. Niestety, w miarę starzenia się, proces ten spowalnia się. Czas potrzebny na odnowę komórkową wydłuża się do około 30 – 120 dni, co skutkuje tym, że w starszym wieku skóra potrzebuje więcej czasu, nawet do 4 miesięcy, by w pełni wymienić zewnętrzną warstwę naskórka. To opóźnienie właśnie jest przyczyną coraz widoczniejszych zmarszczek na powierzchni skóry, dłuższego utrzymywania się przebarwień, spowolnionego procesu gojenia się blizn oraz zmian w wyglądzie skóry w porównaniu do lat wcześniejszych. W celu przyspieszenie czasu odnowy należy stosować peelingi, które mają za zadanie złuszczać, czyli usuwać zewnętrzne warstwy naskórka. Zabieg ten prowadzi do stymulacji procesów regeneracyjnych. Do tego typu zabiegów stosuje się m.in. kwas glikolowy, kwas migdałowy, kwas laktobionowy, kwas mlekowy, ale również wykorzystywane mogą być enzymy roślinne takie jak papaina i bromelaina. Dla bardziej odpornych i wytrzymałych można przygotować peeling mechaniczny z typowym ścierniwem, jednak niech to będą nie-ostre (najlepiej delikatnie kuliste) cząsteczki takie jak ziarna maku, pestki truskawek, czy glinka. Grubo mielona kawa, korund oraz mielone zioła mogą podrażnić naszą skórę z uwagi na ostre krawędzie cząstek.

Ochrona skóry przed słońcem

Większość z nas uwielbia przebywać na słońcu, uprawiać sport na świeżym powietrzu, ale nie zawsze pamięta o tym, by zabezpieczyć swoją skórę przed szkodliwym działaniem promieni słonecznych. Niestety zbyt długie eksponowanie ciała na działanie promieni słonecznych szkodzi naszej skórze. Zatem należy pamiętać, że najważniejsza jest odpowiednia ochrona. Gdy chodzi o ochronę przed słońcem, należy pamiętać, że profilaktyka nie ma daty ważności. Powinna zaczynać się już w dzieciństwie i być naszym towarzyszem przez całe życie.

Promieniowanie UVA, odpowiedzialne za fotostarzenie, towarzyszy nam przez cały rok, przenikając nawet przez chmury i szyby. Dlatego ważne jest stosowanie kosmetyków z filtrami ochronnymi. Wybierając produkty, pamiętajmy, że ochrona powinna obejmować zarówno promieniowanie UVB, jak i UVA. Aby ochrona była skuteczna, należy stosować odpowiednią ilość kosmetyku, nałożoną odpowiednio wcześnie (15 – 20 minut przed wyjściem na słońce) oraz regularnie (co 2 – 3 godziny).

Receptury

Jeżeli jesteś człowiekiem czynu, to polecamy przyjrzeć się poniższym formulacjom kosmetycznym, które dla Was stworzyliśmy. Wszystkie specjalnie dedykowane do pielęgnacji cery dojrzałej.